W erze cyfryzacji i zaawansowanych technologii śledzenia pojęcie anonimowości w Internecie staje się coraz bardziej złożone. Choć dostępne narzędzia, takie jak VPN czy Tor (do anonimowego przeglądania stron internetowych), oferują pewien stopień ochrony prywatności, to nie eliminują w pełni ryzyka identyfikacji danej osoby. Z psychologicznego punktu widzenia użytkownicy często mylą poczucie anonimowości z rzeczywistą ochroną, co w połączeniu z zaawansowanymi technologiami analitycznymi stawia pytanie, czy prawdziwa anonimowość w Internecie w ogóle jest możliwa.

Anonimizacja i pseudonimizacja danych – na czym polega?

W kwestii anonimowości w Internecie należy poruszyć przede wszystkim temat anonimizacji i pseudonimizacji danych – pojęć, które mają istotne znaczenie z punktu widzenia zwiększenia prywatności użytkowników. Anonimizacja danych polega na takim ich przetworzeniu, że nie jest możliwe przypisanie ich do konkretnej osoby. W wyniku tego procesu dane przestają być traktowane jako dane osobowe, a co za tym idzie, nie podlegają przepisom prawnym, takim jak RODO. Anonimizacja jest często wykorzystywana, gdy organizacje chcą zbierać dane do celów analitycznych lub badawczych, nie naruszając przy tym prywatności osób, których te dane dotyczą. Kluczowe w tym procesie jest uniknięcie ryzyka, że dane będą mogły zostać ponownie powiązane z konkretną osobą, na przykład przez ich połączenie z innymi informacjami.

Z drugiej strony pseudonimizacja polega na takim przetworzeniu danych, że nie można ich przypisać do konkretnej osoby bez użycia dodatkowych informacji. W odróżnieniu do anonimizacji jest to proces odwracalny, ponieważ dane można połączyć z tożsamością osoby, gdy mamy dostęp do odpowiednich informacji przechowywanych osobno. Choć pseudonimizacja zmniejsza ryzyko ujawnienia tożsamości, nie eliminuje go całkowicie.

Techniki anonimizacji i pseudonimizacji danych

Instytucje i organizacje stosują obecnie różne metody anonimizacji i pseudonimizacji, aby chronić prywatność użytkowników, a jednocześnie spełniać wymagania dotyczące przetwarzania danych osobowych. Do najpopularniejszych metod anonimizacji należą:

• randomizacja – zmiana danych osobowych na całkowicie przypadkowe, w żaden sposób niezwiązane z danymi pierwotnymi. Przykładem tego jest przypisanie losowych wartości do danych, takich jak numery identyfikacyjne, które nie mają żadnego związku z rzeczywistymi osobami;
• uogólnienie – osłabienie atrybutów osób, których określone dane dotyczą. Przykładem może być zmiana dokładnego wieku na zakres wiekowy (np. zamiast wieku 29 lat, wskazanie przedziału 25-30 lat), co sprawia, że trudno jest powiązać dane z konkretną osobą, a jednocześnie umożliwia analizowanie grupy danych.

W kwestii pseudonimizacji danych najczęściej wykorzystywane techniki to:

• szyfrowanie tajnym kluczem, który posiada wyłącznie osoba, której dotyczą określone dane;
• tokenizacja, w której wykorzystuje się mechanizm szyfrowania jednokierunkowego lub przypisuje sekwencji liczb lub losowo wygenerowanych liczb) do danych identyfikujących unikalny symbol (token), który nie ma żadnego bezpośredniego powiązania z rzeczywistą tożsamością osoby.

Anonimizacja i pseudonimizacja danych a RODO – różnice

RODO jasno definiuje pojęcie pseudonimizacji danych (art. 4 ust. 5), zaznaczając, że proces ten polega na wyłącznie takim przetwarzaniu danych osobowych, aby nie można było ich przypisać do konkretnej osoby fizycznej bez użycia dodatkowych informacji. Co ważne, informacje te muszą być przechowywane osobno i zabezpieczone w taki sposób, aby uniemożliwić przypisanie danych do zidentyfikowanej osoby. Dane pseudonimizowane wciąż są traktowane jako dane osobowe, w związku z czym podlegają przepisom RODO (w przeciwieństwie do danych zanonimizowanych). Proces ten jest często wykorzystywany w przypadkach, gdzie konieczne jest zachowanie możliwości identyfikacji w przyszłości, np. w przypadku weryfikacji transakcji czy wyników badań lekarskich.

Czy RODO daje możliwość pełnej anonimowości w Internecie?

RODO koncentruje się głównie na ochronie danych osobowych, zapewniając kontrolę nad ich zbieraniem, przetwarzaniem i przechowywaniem. Warto jednak podkreślić, że przepisy te nie gwarantują pełnej anonimowości, rozumianej jako brak jakiejkolwiek możliwości identyfikacji osoby w Internecie. Zgodnie z RODO dane anonimowe, które nie mogą być przypisane do zidentyfikowanej osoby, nie są uznawane za dane osobowe, w związku z czym nie podlegają przepisom.

Co możemy zatem zrobić w celu zwiększenia swojej anonimowości w Internecie? Warto skorzystać tu z narzędzi ochrony prywatności, jak np. VPN, tryb incognito w wyszukiwarkach czy oprogramowanie blokujące reklamy i śledzenie. Dobrze jest też zachować szczególną ostrożność przy udostępnianiu danych osobowych w Internecie, a także przeglądać ustawienia prywatności na portalach społecznościowych.